Hayat Sigortaları Yönetmeliğine göre hayat sigortaları “Ölüm ve/veya yaşama ihtimallerine bağlı teminatlar ile bunlara bağlı ek teminatların verilebildiği, ürünün özelliğine göre birikim priminin de alınabildiği ve tazminat ve/veya birikimlerin belirli bir tutarda ya da prim iadesi veya irat şeklinde ödenebildiği hayat grubu sigorta branşıdır.”
Türk Ticaret Kanunu madde 1454 “Sigorta ettiren, üçüncü bir kişinin menfaatini, onun adını belirterek veya belirtmeyerek, sigorta ettirebilir. Sigorta sözleşmesinden doğan haklar sigortalıya aittir. Sigortalı, aksine sözleşme yoksa, sigorta tazminatının ödenmesini sigortacıdan isteyebilir ve onu dava edebilir.”
Ülkemizde hayat sigortaları ölüm riskine karşı ya da yaşama ihtimaline göre yapılmaktadır. Bir kimse, hem kendi hayatını yahut ölüm riskini hem de dilerse bir başkasının hayatını ya da ölüm riskini hayat sigortası yaptırarak sigorta ettirebilir. Türk Ticaret Kanunu madde 1490/1 “Sigorta ettiren, kendisinin veya başkasının hayatını, ölüm veya hayatta kalma ihtimallerine karşı sigorta ettirebilir.”
Sigortacı, bu sigorta ile bir kimsenin belirli bir süre içinde veya sözleşmede belirtilen şart ve haller içinde ölümü veya o kimsenin sözleşmede belirtilen belli bir süreden fazla yaşaması ihtimalini ya da her iki ihtimali beraber sigorta edebilir. Hayat sigortalarına uygulamada “can sigortaları” da denmektedir.
Kişinin kendi hayatının devam etmesinde büyük bir menfaati olduğu açıktır ancak bir başkasının hayatı ya da ölüm riski sigorta edilecekse sigorta bedelinin ödeneceği kişinin, hayatı sigortalanan kişinin yaşamasında çıkarı olması gerekir. Örneğin anne-babanın, çocuklarının hayatının devam etmesinde çıkarları bulunmaktadır. Bu sebeple ebeveynler rahatlıkla çocuklarının hayatını ya da ölüm riskini sigorta ettirebilirler. Aynı şekilde çocuklar da anne-babalarının hayatını sigorta ettirebilirler.
Hayat sigortalarında hayatı ya da ölüm riski sigortalanan kişiye “sigortalı” denmektedir. Bu kişinin hayatı ya da ölümü sigortalandığından, hayat sigortalarında sigortalı yalnızca gerçek kişiler olur. Şirketler ya da diğer tüzel kişiler hayat sigortasına göre hayatı ya da ölümü sigortalanacak bir varlık olmadığından hayat sigortalarının sigortalısı olamazlar. “…. A.Ş. öldüğünde …. kişisine ….. meblağ sigorta bedeli ödenecektir.” gibi bir durum söz konusu olamaz.
Hayat sigortalarında, sigortalı şahıs öldüğünde ya da yaşadığında sigorta bedelinden faydalanacak kişiye “lehtar” denir. Örneğin, anne-baba çocukları için hayat sigortası yaptırmışlarsa ve sigorta bedeli kendilerine ödenecekse bu durumda lehtar anne-babadır. Lehtar yani sigorta bedelini alacak kişi gerçek kişi ya da tüzel kişi olabilir. Örneğin “…. öldüğünde ….. Anonim Şirketine …… meblağ sigorta bedeli ödenecektir.” gibi bir anlaşma yapılabilir.
Hayat Sigortasında Sigorta Bedelinin Kime Ödeneceği Yazmıyorsa Kime Ödenir?
Hayat sigortalarında lehtar yani sigorta bedelinin ödeneceği kişi yazmayabilir. Bu durumda bedelin kime ödeneceği noktasında iki ihtimal karşımıza çıkar:
1) Ölüm riski sigortalanmışsa ve ölüm gerçekleşmişse, sigortayı kim yaptırdı ise onun mirasçılarına;
2) Belli bir tarihe kadar hayatta olma sigortalanmışsa ve sigortalanan şahıs o tarihe kadar yaşamışsa hayatı sigortalanan yani hayatta kalan kişiye ödenir.
Türk Ticaret Kanunu madde 1494/2 “Ölüm rizikosuna karşı yapılan sigortalarda lehtar belirtilmemişse, sözleşmenin sigorta ettirenin mirasçıları lehine, yaşama ihtimaline karşı yapılmış sigortalarda ise sigortalı lehine yapıldığı kabul olunur.”
Mirastan Vazgeçmenin Hayat Sigortası Bedelini Almaya Etkisi Var Mıdır? Hayır.
Mirastan vazgeçtiyseniz bile hayat sigortası bedelini alabilirsiniz. Hayat sigortası bedelini almayı reddederek mirası ayrıca kabul edebilirsiniz. Hayat sigortası bedelini aldıktan sonra mirastan vazgeçebilirsiniz. Muristen kalan mirasın sigorta bedelini almanıza hiçbir etkisi yoktur.
Mirası Reddetmenin Hayat Sigortası Bedelini Almaya Etkisi Var Mıdır? Hayır.
Mirası reddettiyseniz bile hayat sigortası bedelini alabilirsiniz. Hayat sigortası bedelini almayı reddederek mirası ayrıca kabul edebilirsiniz. Hayat sigortası bedelini aldıktan sonra mirası reddedebilirsiniz. Muristen kalan mirasın sigorta bedelini almanıza hiçbir etkisi yoktur. Hem mirası hem sigorta bedelini de alabilirsiniz.
Türk Ticaret Kanunu madde 1494/1 “Mirasın reddi veya mirastan vazgeçme lehtarın hakkı üzerinde etkili olmaz.”
Sigorta Bedelinden Hakkını Almayı Reddeden Mirasçı Varsa Diğer Mirasçıların Payı Artar Mı? Evet.
Ölüm riskinin sigorta edildiği hayat sigortalarında birden fazla lehtar varsa ve bazıları sigorta bedelinden kendi hakkını almayı reddediyorsa diğerlerinin alacağı sigorta bedeli artar.
Alınmayan pay, diğerlerinin payına eşit oranda eklenir. Eşit oranda dağıtım yapılması için hayat sigortası sözleşmesinde oran yazmaması ya da “eşit olarak” benzeri bir ifade kullanılması gerekir.
Türk Ticaret Kanunu madde 1494/1 “Ölüm rizikosuna karşı yapılmış sigortalarda, birden fazla kişi payları belirtilmeksizin lehtar olarak atanmışsa, sigorta bedeli üzerinde hepsi eşit oranda hak sahibidir. Hak sahiplerinden biri tarafından alınmayan pay, diğerlerinin payına eklenir. Mirasın reddi veya mirastan vazgeçme lehtarın hakkı üzerinde etkili olmaz.”
Hayat Sigortalarında Lehtar Değişebilir Mi? Evet.
Hayat sigortası yaptıran kişi sözleşme anında lehtarı bildireceği gibi daha sonra da bildirebilir, bildirdiği lehtarı ilerleyen zamanlarda değiştirebilme hakkı da bulunmaktadır.
a) Hayat Sigortasında Lehtarın Değişmemesi
Hayat sigortasını yaptıran kişi lehtara sigorta poliçesini verdiyse ya da sigorta poliçesinde lehtarın değişmeyeceği yazıyorsa lehtar değişemez.
b) Lehtarın Değişmemesi İstisnası
Sigorta bedelinden faydalanacak kişi mirasçılıktan çıkarılmışsa hiçbir şart aranmadan lehtarlıktan çıkarılabilir.
Türk Ticaret Kanunu madde 1493/4 “Sigorta ettiren, değiştirme hakkından vazgeçtiğini sigorta poliçesine yazdırmakla beraber sigorta poliçesini lehtara teslim etmişse, o kişiyi değiştiremez. Tereddüt hâlinde, sigorta ettirenin lehtarı değiştirme hakkını saklı tuttuğu kabul edilir. Sigorta ettirenin lehtarı değiştirme hakkından açıkça vazgeçtiği ve sigorta poliçesinin lehtara verildiği hâllerde bile, mirasçılıktan çıkarma veya hibeden rücu hâlleri gerçekleşmiş yahut ilgililer arasında o kişinin lehtar olarak atanmasına ilişkin sebep ortadan kalkmış ise lehtar değiştirilebilir.”
Hayat Sigortalarında Sigorta Primini Kim Öder?
Sigorta sözleşmesini sigorta şirketi ile kim yaptırdıysa o öder. Yani sigorta primlerini sigorta ettiren ödeyecektir.
Riskin Gerçekleştiği Sigorta Şirketine Kaç Gün İçinde Bildirilir?
Sigorta bedelinin ödenmesi gereken olayın gerçekleşmesinden itibaren 5 gün içinde sigorta şirketine haber verilmelidir. Bildirim e- mail üzerinden, iadeli taahhütlü mektupla, ihtarnameyle yahut sözlü olarak yapılabilir.
Hayat Sigortalarında Sigorta Bedeli Kaç Gün İçinde Ödenir?
Hayat sigortası yapılan sigorta şirketine riskin gerçekleştiği ve bedelin ödenmesi gerektiği bilgisi verilir. Sigorta şirketi bu bilgiyi aldığı günden itibaren en geç 15 gün içinde sigorta bedelini ödemelidir.
TTK MADDE 1427/2 “Sigorta tazminatı veya bedeli, rizikonun gerçekleşmesini müteakip ve rizikoyla ilgili belgelerin sigortacıya verilmesinden sonra sigortacının edimine ilişkin araştırmaları bitince ve her hâlde 1446 ncı maddeye göre yapılacak ihbardan kırkbeş gün sonra muaccel olur. Can sigortaları için bu süre onbeş gündür.”
Türkiye’de Yapılan Hayat Sigortası Dünyanın Hangi Ülkelerinde Geçerlidir?
Türkiye’de yapılan hayat sigortaları dünyanın her yerinde geçerlidir. Nerede doğum ya da ölüm gerçekleştiğinin bir önemi bulunmamaktadır. Doğum ya da ölümün gerçekleşmiş olması yeterlidir.
Hayat Sigortaları Genel Şartları A.6 “Sigortanın Coğrafi Sınırı Bu sigorta dünyanın her yerinde geçerlidir.”
Sigorta Şirketi Hayat Sigortasını Ödemiyorsa Ne Yapılır?
Talebinizi bildirmenizden itibaren 15 gün içinde ödenmeyen hayat sigortası bedelleri için bu 15 günün sonundan itibaren 2 yıl içinde dava açılmalıdır.
Hayat Sigortaları Genel Şartları C.13- Zaman Aşımı “Sigorta sözleşmesinden doğan bütün talepler iki yılda zaman aşımına uğrar.
