İKLİM KANUNU HAYATIMIZA NASIL ETKİ EDECEK? İKLİM KANUNU HANGİ YENİ DÜZENLEMELERİ GETİRİYOR? İKLİM KANUNUNUN TÜRK HUKUK DÜZENİ ve TARIM HUKUKU AÇISINDAN İNCELENMESİ
7552 Sayılı İklim Kanunu 09/07/2025 tarihinde Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe girmiştir. İklim kanununun amaçtan bahseden maddesi aşağıdaki gibidir: “Bu Kanunun amacı; yeşil büyüme vizyonu ve net sıfır emisyon hedefi doğrultusunda iklim değişikliğiyle mücadele etmektir.”
“Yeşil büyüme yaklaşımı, 2005 yılında Seul’da gerçekleştirilen 5. Çevre ve Kalkınma Bakanlar Konferansı (MCED) bünyesinde, Asya Pasifik Bölgesi ülkelerinin, yeşil bir büyüme yolunda hareket etme kararı almasıyla gündeme gelmiştir. Bu konferansta, çevre ve ekonominin hükümet politikalarında birlikte değerlendirilmesi gerektiği ve ekonomik büyümenin eko-verimliliğinin arttırılmasının önemi üzerinde durulmuştur. Bu sayede yeşil büyüme kavramı, özellikle 2008 finansal krizi ardından, günümüzün ekonomik sıkıntılarına bir çözüm olarak görülmeye başlamış (ILO, 2015) ve bunun sürdürülebilir kalkınmanın bir ikamesi değil, onu başarmanın bir yolu olduğu vurgulanmıştır (GGGI, 2014).”
Yeşil büyüme yaklaşımı temel olarak ülkenin ekonomi ve tarım politikalarının temelden değişmesini iklim değişikliği ile mücadele kapsamında gerekli kılar ve geleneksel tarım anlayışından uzaklaştırır.
https://www.birbucukderece.com/net-sifir-emisyon-ne-demek sitesinden aldığımız kaynağa göre:
“İnsan faaliyetleri sonucu atmosferde biriken sera gazı miktarı (fosil yakıt kullanımı, ormansızlaşma, atık yönetimi, hayvancılık, vb.) ile İnsan faaliyetleri ile atmosferden geri alınan sera gazı miktarının eşitlenmesidir. (yutak alanların restorasyonu, doğa tabanlı karbon tutma ve yakalama vb.)”
İklim Kanununa göre “İnsan kaynaklı faaliyetler dolayısıyla atmosfere salınan sera gazı emisyonlarının teknoloji ve diğer yöntemlerle azaltılarak ve/veya yutak alanlar vasıtasıyla dengelenerek sera gazı emisyonlarında net artış olmaması”dır. Yutak alanlar, yine İklim Kanununa göre “ormanlar ve diğer ekosistemler vasıtasıyla karbonu emerek atmosferden uzaklaştıran, karbondioksit emisyonlarını dengeleyen süreci, aktiviteyi ve mekanizmayı” ifade eder.
İklim Kanunu hükümlerinin uygulanmasından Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı sorumludur ancak sınırlarını açıkça belirlemek ve yazılı olmak kaydıyla gerektiğinde yetkilerini İklim Değişikliği Başkanlığına devredebilir.
İklim Kanunu uygulanırken çocuklar, kadınlar, yaşlılar, engelliler gibi daha fazla olumsuz etkilenebilecek kişiler öncelikli olmak üzere herkesi koruyacak istihdam yaratılması politikası öngörülmüştür.
İklim Kanununun Tanımlar kısmında ETS; Sera gazı emisyonlarına, net sıfır emisyon hedefine uygun bir üst sınır belirlenmesi ilkesine dayalı olarak çalışan ve tahsisatların alınıp satılması suretiyle sera gazı emisyonu azaltımını teşvik eden ulusal ve/veya uluslararası piyasa temelli Emisyon Ticaret Sistemidir.
Sınai ve zirai üretimde aktif olan piyasa katılımcılarına ihale usulü ile tahsisatlar sağlanacaktır. Tahsisat; “misli nitelikte, devredilebilen, kaydi olarak ihraç edilen ve belirli bir süre boyunca bir ton karbondioksit eşdeğerinde sera gazı emisyon hakkıdır.” Sera gazına yönelik ihalelerin yapıldığı piyasa Birincil Piyasa olarak adlandırılmıştır. Bu yöntemle sınai ve zirai üreticilerin sera gazı emisyon hakkı takip edilebilir olacaktır.
Belirli bir süre boyunca bir ton karbondioksit eşdeğerinde sera gazı emisyon hakkının yahut diğer standartlaşmış sözleşmelerin yapılıp uygulandığı ve bunların Enerji Piyasaları İşletme Anonim Şirketi tarafından organize edilip işletilen ve düzenli faaliyet gösteren birincil ve ikincil piyasalar bütününü ifade eder. Bu durumda sera gazı emisyon hakkı dağıtımının bir şirketin tekeline bırakıldığını ve aslında devletin değil bir şirketin yapacağını görüyoruz.
İklim Kanununa göre; Başkanlık koordinasyonunda ilgili kurum ve kuruluşların iş birliğiyle uluslararası anlaşmalar ve standartlar gözetilerek sera gazı emisyonlarının azaltımı ve iklim değişikliğine uyum hedefleri ile taahhütlerini içerecek şekilde dönemsel olarak hazırlanan ve Birleşmiş Milletler İklim Değişikliği Çerçeve Sözleşmesi Sekretaryasına sunulan belgeyi ifade eder. İlgili belge İklim Değişikliği Başkanlığının resmi internet sayfasında mevcut olup başlangıç açıklaması şu şekildedir :
“Atmosferdeki sera gazı birikimlerini, iklim sistemi üzerindeki insan kaynaklı tehlikeli etkiyi önleyecek bir düzeyde durdurmayı başarmayı” hedefleyen Birleşmiş Milletler İklim Değişikliği Çerçeve Sözleşmesi (BMİDÇS) 80’lerin sonunda Hükümetlerarası Konferanslarda uzunca bir süre müzakere edilmiş,1992 yılında Rio’da gerçekleştirilen Yeryüzü Zirvesi’nde imzaya açılmıştır.”
İklim Kanunu madde 6’ya göre “İlgili kamu kurum ve kuruluşları tarafından; tarım sektörünün sürdürülebilirliğini teminen iklim değişikliğine dirençli ürün deseni ile gıda güvenliğinin sağlanması hedefleri doğrultusunda; doğal kaynakların, ekosistemlerin ve biyolojik çeşitliliğin koruma kullanma dengesinin gözetilmesi ile ihtiyaç duyulan tekniklerin ve teknolojilerin yaygınlaştırılması suretiyle, tarım sektöründe ekosistem temelli uyum yaklaşımını, doğa temelli çözümleri ve su bütçesini dikkate alan planlama araçları geliştirilir ve buna uygun iklim değişikliğine dirençli uygulamalar yaygınlaştırılır.”
Evet. İklim Kanununa göre yerel iklim değişikliği planları yapılabilir. Ulusal planlara uygun olacak şekilde, vali koordinasyonunda; büyükşehirlerde büyükşehir belediyesi, diğer illerde il belediyesi ve il özel idaresi tarafından birlikte, ilgili kurum ve kuruluşların katılımıyla hazırlanır veya hazırlatılır ve karara bağlanmak üzere İl İklim Değişikliği Koordinasyon Kuruluna sunulur. Yerel iklim değişikliği eylem planları, en geç 31/12/2027 tarihine kadar hazırlanır. Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı süreyi, bir yıla kadar uzatmaya yetkilidir.
İklim Kanununa göre tüm eğitim düzeylerinde müfredat ve öğretim programlarının güncellenmesi ve yeşil iş gücünün yetiştirilmesi için gerekli çalışmalar ilgili bakanlıklarla koordineli olarak Millî Eğitim Bakanlığı ve Yükseköğretim Kurulunca yapılacaktır.
Enerji Piyasaları İşletme Anonim Şirketi ETS’yi işletir.
İklim Kanununa göre ETS kapsamında esasları yönetmelikle belirlenen doğrudan sera gazı emisyonlarına neden olan faaliyetleri yürüten işletmelerin, bu faaliyetleri gerçekleştirebilmesi için Başkanlıktan sera gazı emisyon izni alması zorunludur.
Yönetmelikle belirlenen doğrudan sera gazı emisyonlarına neden olan faaliyetleri yürüten işletmelerin, bu faaliyetleri gerçekleştirebilmesi için İklim Değişikliği Başkanlığından sera gazı emisyon izni alması zorunludur. (Yönetmelik henüz çıkmış değil 21/07/2025 itibariyle)
İhaleler 2886 sayılı Devlet İhale Kanunu hükümlerine tabi değildir. Yani Enerji Piyasası Anonim Şirketi ihalelerini özel hukuk ilkeleri kapsamında yahut Kamu İhale mevzuatına uygun olarak yapabilecektir.
Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu; ETS piyasası kapsamındaki piyasa bozucu davranışlara ilişkin piyasa gözetimi ve denetimine yönelik usul ve esasları Sermaye Piyasası Kurulunun görüşünü alarak belirler.
Karbon Piyasası Kurulu salt çoğunluk ile vereceği kararlarla; ulusal tahsisat planını onaylar, ETS piyasasında ücretsiz tahsisatların dağılımına karar verir, birincil piyasada satışa sunulacak tahsisat miktarını tespit eder, ETS kapsamında hangi oranda denkleştirme işlemlerinin kullanılabileceğine karar verir, ETS ile ilgili plan, politika, strateji ve eylemleri belirler; uluslararası karbon piyasasına konu olacak sektör, proje ve faaliyetleri tespit eder, ilgili sınırlamaları, ithal ve ihraca ilişkin temel politikayı belirler.
Piyasa işletmecisi, tahsisatların ihracı, elde bulundurulması, transferi, iptali, itfası işlemlerinin yürütülmesi amacıyla işlem kayıt sistemini kurar, kaydi tahsisatları ve bunlara bağlı hakları elektronik ortamda hak sahipleri bazında kayden izler ve saklamasını yapar, kayıtların ilgili mevzuatta öngörülen çerçevede gizliliğini sağlar.
ETS piyasasına ilişkin teminat yönetimi ve nakit takas faaliyetlerini yürütür.
Bu soruya net bir şekilde “evet” diyebilmek isterdik fakat diyemiyoruz çünkü kanun hükmüne göre Karbon Piyasası Kurulu neyin ne kadar paylaşılmasına karar verirse halkla o kadarı paylaşılacaktır.
Gelirler, yeşil dönüşüm ve iklim değişikliğiyle mücadele amacı dışında kullanılamaz. Bu gelirlerin yüzde onuna kadar olan tutarı adil geçiş uygulamaları kapsamında yürütülecek faaliyetler için kullanılabilir. Bu uygulamalar yukarıda belirttiğimiz üzere kanunun belirttiği istihdam ve insan yaşamını iklim değişikliğine karşı koruma uygulamaları olarak adlandırılabilir. Genel bütçe kapsamındaki idarelere aktarılan tutarlardan yılı içinde harcanmayan kısımları ertesi yıl bütçelerine devren ödenek kaydetmeye Cumhurbaşkanı yetkilidir. Ayrıca, ETS piyasalarının gelirlerinden elde edilecek gelirlerin diğer kamu kuruluşlarına aktarımları 5018 sayılı Kamu Malî Yönetimi ve Kontrol Kanununun 21 inci maddesi ve yılı merkezi yönetim bütçe kanununda düzenlenen ödenek aktarmalarına ilişkin sınırlamalara tabi değildir. Sınırlayıcı olan ve bu fıkra kapsamında uygulanmayacak madde : “
“Merkezî yönetim kapsamındaki kamu idarelerinin bütçeleri arasındaki ödenek aktarmaları kanunla yapılır. Ancak, harcamalarda tasarrufu sağlamak, dengeli ve etkili bir bütçe politikasını gerçekleştirmek üzere genel bütçe ödeneklerinin yüzde onunu geçmemek kaydıyla, merkezî yönetim kapsamındaki kamu idarelerinin bütçeleri arasındaki ödenek aktarmalarına ilişkin yetki ve işlemler ile usul ve esaslar merkezî yönetim bütçe kanununda belirlenir. Merkezî yönetim kapsamındaki kamu idareleri, aktarma yapılacak tertipteki ödeneğin yüzde yirmisine kadar kendi bütçeleri içinde ödenek aktarması yapabilirler. Ancak, ihtiyaç halinde yüzde yirmiyi aşan ödenek aktarma işlemlerini kurum bütçesinin başlangıç ödenekleri toplamının yüzde yirmisini geçmemek üzere yapmaya Cumhurbaşkanlığı, yılı yatırım programına ek yatırım cetvellerinde yer alan projelerde değişiklik yapılması halinde değişikliğin gerektirdiği tertipler arası ödenek aktarması işlemlerinin tamamını yapmaya ise ilgili idareler yetkilidir.36 Kamu idarelerinin bütçeleri içinde; personel giderleri tertiplerinden, aktarma yapılmış tertiplerden ve yedek ödenekten aktarma yapılmış tertiplerden diğer tertiplere ödenek aktarılamaz. Ancak, yılı yatırım programına ek yatırım cetvellerinde yer alan projelerde değişiklik yapılması halinde, aktarma yapılan tertiplerden diğer tertiplere ödenek aktarılabilir.”
Yani ETS piyasalarının gelirlerinden kamu kurumlarına aktarım yapılacağı zaman ilgili kanun hükmü uygulanmayacağından gelirlerin tamamı yalnızca tek bir kuruma bile aktarılabilir.
Yeşil dönüşüm ve iklim değişikliği ile mücadele desteklerinin kullanımı Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı tarafından belirlenecek.
İşletmeler her yıl tahsisat teslimi almak zorundadır.
Tahsisat teslim yükümlülüğünü yerine getirmeyen işletme, bir sonraki takvim yılına ilişkin tahsisatlarını teslim ederken , teslim edilmeyen her bir tahsisat için doğrulanmış sera gazı emisyon raporunun ait olduğu yılın son 3 ayına ait birincil piyasa ağırlıklı ortalama tahsisat fiyatı ile son 3 ayına ait ikincil piyasa ağırlıklı ortalama tahsisat fiyatının yüksek olanının 2 katı karşılığına denk gelecek şekilde idari para cezası ödemek zorundadır. İlgili cezalar Başkanlığın karbon kredisi kayıt sistemini oluşturması ile uygulanmaya başlanır.
Evet, teslim yükümlülüğünü yerine getirme zamanından önce tesislerin faaliyetine son vermesi, işletmenin tasfiyesi, konkordato kararı alınmış olması teslim yükümlülüğünü yerine getirmesine engel teşkil etmez.
İKLİM KANUNUNUN CEZAİ HÜKÜMLERİ İklim Kanunu kapsamındaki ceza hükümleri idari cezalar olup bütün bir ceza hukukunun içerisinde kabahatlere dahil edilebilir. İklim Kanunundaki cezai hükümler idari müeyyideler getirmektedir. Yani ilgili kanun hükümlerine aykırı hareket edenler hapis yahut adli para cezasıyla değil idari para cezasıyla cezalandırılacaklardır.
Evet, Sera gazı emisyonlarının takibine ilişkin yasaklara veya sınırlamalara aykırı olarak; doğrulanmış sera gazı emisyonu raporunu süresi içerisinde sunmayanlara, 500.000 Türk lirasından 5.000.000 Türk lirasına kadar idari para cezası verilir. ETS kapsamındaki işletmelere ise bu tutarların iki katı kadar ceza uygulanır.
Ozon tabakasını incelten maddelere ilişkin mevzuatla belirlenen usul ve esaslara, yasaklara veya sınırlamalara aykırı olarak ozon tabakasını incelten maddeleri kullanan, ithal eden, ticaretini yapan ve piyasaya arz edenlere 2.500.000 Türk lirası idari para cezası verilir.
|
ETS’ye ilişkin usul ve esaslara, yasaklara veya sınırlamalara aykırı olarak; ETS kapsamına dâhil olan işletmelerden sera gazı emisyon izni almadan faaliyet gösteren veya süresi biten veya iptal edilen sera gazı emisyon izni ile faaliyetlerine devam edenlerden; Doğrulanmış yıllık sera gazı emisyon raporu bulunan işletmelere, Başkanlığa son beş yıl içerisinde sunulan en yüksek emisyon değerine sahip raporda yer alan her bir ton karbondioksit eşdeğeri emisyon miktarı başına 5 Türk lirası, Doğrulanmış yıllık sera gazı emisyon raporu bulunmayan işletmelere ise 1.000.000 Türk lirasından 10.000.000 Türk lirasına kadar idari para cezası verilir.
Bilgi, belge ve veri verme yükümlülüğünü yerine getirmeyen veya yanıltıcı beyanda bulunan gerçek kişilere ve özel hukuk tüzel kişilerine 170.000 Türk lirası idari para cezası verilir.
İklim Kanununda öngörülen cezai fiiller öncelikle İklim Kanunundaki hükümler doğrultusunda yaptırım bulacaktır. Ancak, elektrik piyasası mevzuatının ilgili maddelerinin ihlali hâlinde Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu tarafından 6446 sayılı Kanun ve ilgili mevzuat hükümleri çerçevesinde idari yaptırım uygulanacak, ayrıca İklim Kanununa ilişkin yaptırımlar uygulanmayacaktır.
Ceza gerektiren fiil Elektrik Piyasası Kanununun cezai yaptırım getirdiği bir fiil değilse İklim Değişikliği Başkanlığı denetleyecektir. İdari yaptırım kararlarını adı geçen başkanlık makamı verecektir.
Evet, idare mahkemelerinde iptal davası açılabilir. İlgili davaların açılma süreleri İYUK’a göre belirlenir.
Şu anlık hayır, destek düzenlemesi mevcut değil. İlgililer; denetimlerde gerekli ortamın sağlanması ve istenilen tüm bilgi ve belgeler ile iklim değişikliğine neden olabilecek faaliyetlerle ilgili olarak, kullandıkları ham madde, yakıt, çıkardıkları ürün ve atıklar, emisyon miktarları, acil durum planları, izleme sistemleri ve sera gazı emisyon raporları ile diğer bilgi ve belgelerin talep edilmesi hâlinde Başkanlığa veya yetkili denetim birimine vermek, denetim esnasında her türlü kolaylığı göstermek veya yetkililerin yaptıracakları analiz ve ölçümlerin giderlerini karşılamak zorundadırlar.
2872 sayılı Çevre Kanunu, 5326 sayılı Kabahatler Kanunu , 6446 Elektrik Piyasası Kanunu, 4628 sayılı Elektrik Piyasası Kanunu ve diğer kanunların ilgili hükümleri niteliğine uygun düştüğü ölçüde uygulanır. Buna göre İklim Kanununun uygulanmasında diğer kanunların uygulanması öncelikli olmayacaktır, ayrıca kanunda ismi sayılan kanun isimleri de öncelikli olarak uygulanmayacak olup hükmün mahiyetine göre uygulama alanı bulacaktır.
ETS tamamen uygulamaya başlanmadan önce pilot uygulaması yapılmaktadır. Karbon Piyasası Kurulunca pilot uygulaması esasları ve süresi belirlenir, pilot uygulama süresince İklim Kanunu cezaları net %80 oranında indirilmek suretiyle uygulanır.
İşletmeler, 09/07/2028 tarihine kadar sera gazı emisyon izni almak zorundadırlar. Karbon Piyasası Kurulu kararı doğrultusunda Başkanlık; bitim tarihlerinden itibaren iki yıla kadar uzatmaya yetkilidir. Yani en fazla 09/07/2030 tarihine kadar uzayabilecektir.
|
gümrük vergileri, tüketici kredisi, İKLİM KANUNU NEDİR, iklim kanunu neyi değiştiriyor, iklim kanunu neden var, emekli maaşına haciz gelir mi, banka emekli maaşına bloke koyabilir mi, emekli maaşına eksik beyanname, gümrük avukatlığı, kaçakçılık suçları, ithalat suçları, ihracat yasakları, gümrükten dolayı açılan idari davalar, gümrük vergileri davaları, gümrük vergilerinin iptali, tütün kaçakçılığı, göçmen kaçakçılığı, alkol kaçakçılığı,CEZA DAVALARINDA DELİLLER, uyuşturucu davasından ceza alan biri yeniden yargılanabilir mi? EN İYİ İŞ DAVASI AVUKATI, keşan miras avukatı, edirne miras avukatı, EN İYİ CEZA AVUKATI, CEZA DAVASI AVUKATLARI, miras davası avukatları, miras avukatları, / CEZA YARGILAMASINDA SUÇUN OLUŞUMUNA İLİŞKİN CEZA ALDIRACAK VEYA BERAAT ETTİRECEK DELİLLER NELERDİR? CEZA DAVALARINDA HANGİ DELİLLER LEHE HANGİLERİ ALEYHEDİR? CEZA DAVALARINDA HANGİ DELİL NASIL KULLANILMALI? CEZA DAVASINDA NASIL BERAAT KARARI ALINIR? CEZA DAVALARINDA DELİLLERİN ÖZELLİKLERİ NELERDİR? Ceza davalarında delil, davA, keşan avukat, edirne avukat, keşan ceza avukatı, ceza avukatı, boşanma avukaTI