SIKÇA SORULAN SORULAR
1) SÖZLEŞMELİ ÜRETİM KİMLER ARASINDA YAPILIR?
Üretim yapanlar ile ürünleri satın alacağını beyan eden kişiler arasında yapılır.
2) SÖZLEŞMELİ ÜRETİMİN KOŞULU NEDİR?
Üretim sözleşmesi yapılması, sözleşmeli üretimin kurucu unsurudur.
3) ÜRETİM SÖZLEŞMESİ NASIL YAPILIR?
Üretim sözleşmesi yazılı yapılmalıdır.
4) ÜRETİCİ, SÖZLEŞMEYİ İMZALADIKTAN SONRA ÜRÜNÜNÜ SATMAK VAZGEÇEBİLİR Mİ?
Evet.
5) ÜRETİCİ, ÜRÜNÜ SATMAKTAN VAZGEÇERSE NE OLUR?
Sözleşmede belirlenen oranda, alıcı tarafa tazminat öder.
6) ALICI, ÜRÜNÜ SATIN ALMAKTAN VAZGEÇERSE NE OLUR?
Sözleşmede belirlenen oranda, üretici tarafa tazminat öder.
7) SÖZLEŞMEYE UYULMADIĞI TAKDİRDE NE YAPILMASI GEREKİR?
Asliye ticaret mahkemelerinde dava açılmalıdır.
8) DAVA AÇILMA KOŞULU NEDİR?
Dava açılmadan önce arabuluculuk kurumuna başvurulmalıdır.
9) ARABULUCULUK TÜRÜ NEDİR?
Zorunlu ve seri arabuluculuktur.
10) DAVA GİDERLERİNİ KİM ÖDER?
Dava giderlerini dava sonuçlanıncaya kadar Devlet Hazinesi öder. Dava sonunda haksız çıkan taraf, giderleri Devlet Hazinesine öder. Yani dava açılırken masrafsız olarak açılmaktadır.
11) SÖZLEŞMELİ ÜRETİM SÖZLEŞMESİNİN ESASLARI NASIL BELİRLENİR?
Sözleşmeli Üretim İle İlgili Usûl Ve Esaslar Hakkında Yönetmelikteki koşulları sağlayan sözleşmeler geçerlidir.
12) HANGİ DURUMLARDA DAVA AÇILABİLİR?
ÜRETİCİ İÇİN: Çiftçiler, tarım ve hayvancılıkla uğraşanlar ile üretici örgütleri, bu ürünleri satın almayı üretim yılından önce taahhüt eden fabrika, Limited şirket ya da başka alıcılar ürünlerini satın almaktan vazgeçtiği takdirde sözleşmeli üretim davasını açabilecektir.
ALICI İÇİN: Ürün üretip satmayı taahhüt eden çiftçiler, ürünlerini üretmez yahut seçili alıcıya satmaz ise, satın alacak olan taraf bundan doğan hak kayıplarını sözleşmeli üretimden doğan davayı açarak giderebileceklerdir.
13) DAVA AÇMA SÜRESİ NEDİR?
Karşı tarafın sözleşmeyi yerine getirmeyeceğinin anlaşılmasından itibaren 1 ay içerisinde dava açılmalıdır.
HUKUKİ AÇIKLAMALAR
5488 Sayılı TARIM KANUNU UYARINCA SÖZLEŞMELİ ÜRETİM YAPILMASI
-SÖZLEŞMELİ ÜRETİM NEDİR?-
Tarımsal üretim yapan üreticiler veya temsil yetkisine sahip üretici örgütleri ile bunların ürünlerini satın alacak olan alıcılar arasında akdedilen sözleşmeye göre yapılan üretimdir.
Sözleşmeli Üretime 5488 Sayılı Tarım Kanununda yer verilmiş olup Madde 13 ile hüküm altına alınmış ve esasları belirlenmiştir. Ancak ayrıntılı olarak Sözleşmeli Üretim İle İlgili Usûl Ve Esaslar Hakkında Yönetmelik ile belirlenmiştir. Bu yönetmelikle tarımsal üretim sözleşmesi de tanımlanmıştır : “Sözleşmeli üretime konu olan ürünün cinsi, miktarı, fiyatı veya fiyatlandırma yöntemi, üretim şekli, teslim tarihi gibi hususları içeren ve bu Yönetmelik esaslarına göre düzenlenen taraflar arasındaki sözleşmedir. “ Bu tanımdan çıkarıldığı üzere sözleşmenin tarafları sözleşme hükümlerini düzenlemekte serbestiye sahip olmayıp bu yönetmeliğe ve 5488 sayılı Tarım Kanununa göre düzenlemelidirler.
SÖZLEŞMELİ ÜRETİMİN TARAFLARI KİMLERDİR?
Sözleşmeli üretimin tarafları gerçek veya tüzel kişi olan çiftçi ya da üretici örgütleri ile bu ürünleri satın alacak olan alıcılardır. Sözleşmenin üretici tarafı olan gerçek ya da tüzel kişinin çiftçi kayıt sisteminde kayıtlı olması zorunludur.
SÖZLEŞMELİ ÜRETİM SÖZLEŞMESİNİN HUKUKİ NİTELİĞİ VE KONUSU
Bu sözleşme, Tarım Kanunundaki özel hükümler de dikkate alındığında karma ve atipik bir sözleşme özelliği göstermektedir. Bir tarafın üretim yapmayı ve bunu alıcıya teslim etmeyi, diğer tarafın ise üretim sonucunda meydana gelen ürünü satın almayı ve pazara dahil edip satmayı taahhüt ettiği bir sözleşmedir. Çiftçi kayıt sistemi belgesi ile belirlenen alanlarda üretim yapan çiftçi ile teslimi gerçekleşen ürünün alıcı tarafından satın alınması bu sözleşmenin konusudur.
SÖZLEŞMELİ ÜRETİM SÖZLEŞMESİNİN USUL VE ESASLARI
Sözleşmenin usul ve esasları 5488 Sayılı Tarım Kanununda genel olarak belirlenmiştir. Ancak sözleşmede bulunması gereken unsurlar ve koşullar ayrıntılı olarak Sözleşmeli Üretim İle İlgili Usûl Ve Esaslar Hakkında Yönetmelik ile düzenlenmiştir. Bu yönetmeliğin 5 inci maddesinde sözleşmede bulunması gereken her unsur ayrıntılı olarak hüküm altına alınmıştır.
SÖZLEŞMELİ ÜRETİMDE İRADE SERBESTİSİ
Bakanlıkça aynı sene içerisinde çıkarılan bir genelge, ek tebliğ yoksa çiftçiler sözleşmeli üretim yapıp yapmamakta serbesttirler. Ancak Tarım Kanununda istisna öngörüldüğü üzere bu irade serbestisi Borçlar Hukukundaki gibi tam bir irade serbestisi değildir. Nitekim sözleşmenin içeriğine yönelik de bazı zorunluluklar bulunmaktadır. Sözleşmede bulunması zorunlu unsurlar yönetmelikle belirlenmiştir. Ancak dönem dönem bu düzenlemelerde değişiklikler yapılabilmektedir. Tarım Kanununda değişik düzenleme ile getirilen ürünlerin sigortalanması zorunluluğu ilgili yönetmelik ile zorunluluk olmaktan çıkarılmış ve tarafların irade serbestilerine bırakılmıştır.
SÖZLEŞMEDE CEZA KOŞULU
Ürünün alımından vazgeçen satıcı ya da üretiminden vazgeçen çiftçi için ceza koşulu belirlenir. Ancak Et ve Süt Kurumlarının taraf olduğu sözleşmelerde bu ceza koşuluna yer verilmeyebilir.
SÖZLEŞMELİ ÜRETİMDEN DOĞAN HUKUKİ UYUŞMAZLIKLARDA ARABULUCULUK -ZORUNLU VE SERİ ARABULUCULUK
Bu davadan doğan uyuşmazlıklarda seri arabulucuya başvurulması dava şartı olarak öngörülmüştür. Arabuluculuk sürecinin 2 hafta içerisinde sonuçlanması gerektiği Tarım Kanunu ile hüküm altına alındığından bu uyuşmazlıklarda uygulanması gereken arabuluculuk seri ve zorunlu arabuluculuk olmaktadır.
SÖZLEŞMELİ ÜRETİMDEN DOĞAN DAVALARDA USUL VE ESASLAR – İVEDİ VE BASİT YARGILAMA USULÜ
Tarım Kanunu Madde 13 sebebiyle yapılan Arabuluculuk görüşmelerinin anlaşmazlıkla sonuçlandığı durumlarda görülecek davalarda ivedi ve basit yargılama usulü uygulanır. İvedi yargılama usulüne tabi davalarda dava açma süresi 30 gündür. Dilekçeler aşaması tamamlandıktan sonra davanın karara bağlanma süresi ise 1 aydır. HMK m. 317/3 uyarınca taraflar cevaba cevap ve ikinci cevap dilekçesini veremezler, dilekçeler aşamasında her iki taraf da birer dilekçe vereceklerdir.
SÖZLEŞMELİ ÜRETİMDEN DOĞAN DAVALARDA HARÇ VE YARGILAMA GİDERLERİ
Bu davalarda üretici yani çiftçi, dava sonuçlanıncaya kadar yargılama gideri ve harçlardan muaf tutulup dava sonunda haksız çıkarsa bu kalemlerden sorumlu olur. Dava süresince ortaya çıkan giderler Devlet tarafından avans adı altında karşılanır. Dava sonunda haksız çıkan taraf hükmedilen ne kadar yargılama gideri ve harç varsa Devlete öder.
SÖZLEŞMELİ ÜRETİMDEN DOĞAN DAVALARDA ARABULUCULUK UYGULAMA TARİHİ
Tarım Kanunu Geçiçi madde 5’e göre sözleşmeli üretimden doğan davalarda arabuluculuk uygulaması 1/9/2023 tarihinden itibaren uygulanmaya başlayacaktır.
(Keşan Avukat Büşra Yiğit - Tarımda Sözleşmeli Üretim hakkında detaylı bilgi için iletişime geçiniz.)
