SIKÇA SORULAN SORULAR
1) HİBE VE DESTEKTEN STOPAJ VE GELİR VERGİSİ KESİNTİSİ OLUR MU?
Hayır.
2) HİBE VE DESTEKTEN KESİLEN VERGİLER GERİ ALINABİLİR Mİ?
Evet. 2016 ve 2021 yılları arasında alınan desteklerden kesinti yapıldı ise kesintiler faizi ile geri alınır.
3) DESTEĞE BAŞVURU TARİHLERİ NELERDİR?
Her yıl Tarım ve Orman Bakanlığı sayfasında yayınlanan destek alma tarihleri, verilen desteğe göre değişmektedir.
4) TARIM VE HAYVANCILIKLA UĞRAŞANLARA HANGİ DESTEKLER VERİLİR?
Doğrudan gelir desteği, fark ödemesi, telafi edici ödemeler, hayvancılık, tarım sigortası destekleri, kırsal kalkınma destekleri, tarım arazilerini koruma destekleri, diğer destek ödemeleri verilir. Destek ödemeleri; arıcılık, seracılık, tarımsal üretim, hayvancılık, tarım aletleri satın alma işlemleri yapılmasına göre değişiklik göstermektedir.
HUKUKİ AÇIKLAMALAR:
ÇİFTÇİLERE TARIM VE ORMAN BAKANLIĞI TARAFINDAN VERİLEN HİBE VE DESTEKLERİN TÜRK HUKUKUNDAKİ DAYANAĞI
Tarım ve Orman Bakanlığının kanunen çiftçi tanımını haiz vatandaşlara çeşitli üretim alanlarında ve farklı oranlarda vereceği hibe ve destekler; kanunlar, yönetmelikler ve bakanlık tebliğleri ile hüküm altına alınmıştır. Çiftçilerin Tarım ve Orman Bakanlığı düzenlemeleriyle hibe ve destek almaları 5488 Sayılı Tarım Kanununda hüküm altına alınmıştır. 5488 Sayılı Tarım Kanununun amaç ve kapsam bölümünde bu hususa değinilmiştir. Yalnız şunu belirtmek gerekir ki Tarım ve Orman Bakanlığının ismi hala bazı kanunlar ve yönetmelikler nezdinde değiştirilmemiştir. Tarım ve Köyişleri Bakanlığı ya da Tarım, Gıda ve Hayvancılık Bakanlığı ifadelerini Tarım ve Orman Bakanlığı şeklinde kabul etmek gerekmektedir. Bu sebeple 5488 sayılı kanunun Tanımlar maddesinde geçen “Tarım ve Köyişleri Bakanlığı” ifadesini Tarım ve Orman Bakanlığı şeklinde okumak gerekmektedir.
29012 Sayılı Çiftçi Kayıt Sistemi Yönetmeliğinde olduğu gibi 5488 Sayılı Tarım Kanununda da çiftçinin tanımı birebir aynıdır. Çiftçinin hukuki tanımı konusunda Türk hukuku mevzuatında çelişkiler bulunmamaktadır, kanunlar ile yönetmelikler uyum içerisinde birbirleriyle örtüşmektedir. Türk hukuku mevzuatında çiftçi “ Mal sahibi, kiracı, yarıcı veya ortakçı olarak devamlı veya en az bir üretim dönemi veya yetiştirme devresi tarımsal üretim yapan gerçek ve tüzel kişiler” şeklinde tanımlanmıştır. Bu tanımdan anlaşılacağı üzere kamu ve özel hukuk tüzel kişileri ile gerçek kişiler kanunen çiftçi sıfatını haiz olabilmektedir. Örneğin devlet tüzel kişisinin bazı organları da , bir limited şirket de, bir gerçek kişi de çiftçilik sıfatını haiz olabilmektedir. Maddeden anlaşılacağı üzere bunun için tarımsal üretim yapmak gerekmektedir.
Çiftçilik sıfatını anlayabilmek ve tanımlayabilmek için tarımsal üretim ile tarımın tanımı anlaşılmalıdır. 5488 Sayılı Tarım Kanununda “Tarım”ın ve tarımsal üretimin tanımı yapılmıştır. Tanımlar başlıklı maddenin I fıkrası Tarım kavramını “Doğal kaynakları uygun girdilerle birlikte kullanarak yapılan her türlü üretim, yetiştirme, işleme ve pazarlama faaliyetleri” şeklinde tanımlamıştır. Aynı maddenin J fıkrası Tarımsal üretimi “Toprak, su ve biyolojik kaynaklar ile birlikte tarımsal girdiler kullanılarak yapılan bitkisel, hayvansal, su ürünleri, mikroorganizma ve enerji üretimi” olarak tanımlamıştır.
5488 SAYILI TARIM KANUNUNA GÖRE TARIMSAL DESTEK
Çiftçilere yönelik olarak yapılacak destekler 5488 sayılı tarım kanununda 19. Maddede anlatılmaktadır. Bu maddede bahsedilen kurul Tarımsal Destekleme ve Yönlendirme Kuruludur. Tarımsal desteklerden 2016-2021 yılları arasında faydalanmış olup bu ödemeler kapsamında kendisinden stopaj ve gelir vergisi kesilen üreticilere, kesilen tutarlar faiziyle geri ödenmiş ve mevcut düzenleme kaldırılmıştır. Tarafınıza verilen tarımsal destekten bir kesinti yapıldıysa hukuki yardım alarak yapılan kesintiyi faiziyle geri alabilirsiniz.
ÇİFTÇİYE VERİLEN HİBE VE DESTEK TÜRLERİ
A) DOĞRUDAN GELİR DESTEĞİ: Üreticilere, tarımsal üretim amacıyla işledikleri araziler için Cumhurbaşkanı tarafından belirlenen birim ödeme miktarı üzerinden, doğrudan ödeme yapılır. Ödeme miktarları, üreticilerin tarım politikaları amaçları ve çevre koruma koşullarına uyumunu kolaylaştırmak üzere farklı düzeylerde belirlenebilir. Doğrudan gelir desteği ödemelerine ilişkin esas ve usûller, bu Kanunun temel yapısıyla çelişmeyecek şekilde, her yıl Kurulun tavsiyesi ile Bakanlık tarafından çıkarılacak uygulama tebliğleri ile belirlenir. Uygulama tebliğleri, ilgili yılın ilk iki ayı içerisinde yayımlanır. Bakanlık, gerektiğinde ek tebliğler çıkarabilir.
Bu fıkradan anlaşılmaktadır ki doğrudan gelir desteğinden faydalanmak isteyen çiftçiler Tarım ve Orman Bakanlığının Ocak ve Şubat ayında çıkardığı tebliğleri takip etmeli ve başvuru yapmalıdır.
B) FARK ÖDEMESİ: Çiftçilere üretim maliyetleri ile iç ve dış fiyatlar dikkate alınarak fark ödemesi desteği verilir. Fark ödemesi desteği öncelikle arz açığı olan ürünleri kapsar. Her yıl, fark ödemesi kapsamına alınacak ürünler ile ödeme miktarları Kurul tarafından belirlenir. Fark ödemesinden yararlanacak çiftçilerden üretim faaliyeti ve ürünlerin satışına ilişkin belgeler istenebilir.
C) TELAFİ EDİCİ ÖDEMELER: Üreticilerin arz fazlası olan ürünlerin üretiminden vazgeçerek alternatif ürünlere yönelmeleri teşvik edilir. Üreticilere, arazilerinde alternatif ürünleri yetiştirmelerinden dolayı karşılaşabilecekleri gelir kayıplarını önlemek üzere telafi edici ödeme yapılır. Her bir üretici için yapılacak ödeme miktarı, üreticinin alternatif ürünlerin üretimine ayırdığı arazi miktarı ile birim ödeme miktarının çarpımı suretiyle hesaplanır. Üreticilerin bir araya gelerek, alternatif ürünlerin işlenmesi ve pazarlanması için yapacakları yatırımların finansmanı için ek ödemeler yapılabilir. Telafi edici ödemelerin ürün kapsamı, ürünler bazında birim ödeme miktarları, ödeme süreleri ve ek ödeme miktarları her yıl Cumhurbaşkanı tarafından belirlenir.
Ç) HAYVANCILIK DESTEKLERİ: Hayvancılık faaliyetlerinde ırk ıslahı, kaba yem üretiminin artırılması, verimliliğin artırılması, işletmelerin ihtisaslaşması, işletmelerde hijyen şartlarının sağlanması, hayvan sağlığı ve refahı, hayvan kimlik sisteminin teşviki, hayvansal ürünlerin işlenmesi ve pazarlanması ile bunlarla ilgili kontrol, takip ve standartların iyileştirilmesi ve su ürünlerinin desteklenmesi amacıyla destekleme tedbirleri alınır. Hayvancılık desteklemelerinde, bölge ve iller bazında farklı destekler uygulamaya ve ödeme miktarlarını belirlemeye, Cumhurbaşkanı yetkilidir.
D) TARIM SİGORTASI ÖDEMELERİ: Üreticilerin, üretim materyallerini ve ürünlerini sigorta ettirmelerini teşvik etmek üzere, sigorta prim bedellerinin bir kısmı Devlet tarafından karşılanır. Tarım sigortasından yararlanacak ürünler ile teminat altına alınacak riskler Cumhurbaşkanı tarafından belirlenir.
Fıkradan anlaşıldığı üzere sigorta edildiğinde devletçe sigorta primlerinin bir kısmının karşılandığı ürünler ile bu ürünlerin hangi risk durumlarının sigortalanacağı Cumhurbaşkanı kararnamesi ile belirlenir.
E) KIRSAL KALKINMA DESTEKLERİ: Kırsal gelirlerin artırılması ve çeşitlendirilmesi, kırsal altyapı ve sosyal yapının güçlendirilmesi, modern sulama sistemlerinin geliştirilmesi ile doğal kaynakların korunması ve geliştirilmesi amacıyla, kırsal toplum kesimlerinin birlikte veya ferdî olarak yürütecekleri yatırım projelerinin maliyetinin bir kısmı, masraf paylaşma esasına göre, Devlet tarafından karşılanır. Kırsal kalkınma destekleri uygulaması Bakanlık tarafından yapılır. Kırsal yatırımların desteklenmesinde, köy ve diğer kırsal alanda yaşayan topluma istihdam sağlayıcı tarımsal ve tarım dışı ekonomik yatırımlara öncelik tanınır. Kırsal kalkınma destekleri çerçevesinde desteklenecek projeli yatırımlarda; hedef kitle ve yerel paydaşların katılımı, tabandan yukarı yaklaşım, sürdürülebilirlik, uygun teknolojilerin kullanılması ve modern işletmecilik sistemlerinin yaygınlaştırılması ilkelerine uyulması esastır. Desteklenecek yatırım projelerinin konuları, desteklemelerin proje türleri bazında hangi oranlarda yapılacağı ve uygulamaya dönük diğer hususlar, Cumhurbaşkanı tarafından belirlenir.
F) ÇEVRE AMAÇLI TARIM ARAZİLERİNİ KORUMA PROGRAMI DESTEKLERİ: Erozyon ve olumsuz çevresel etkilere maruz kalan tarım arazilerinde, işlemeli tarım yapan üreticilerin, arazilerini doğal bitki örtüleri, çayır, mera, organik tarım ve ağaçlandırma için kullanmalarını teşvik etmek üzere, kendilerine belirli bir süreyi kapsayacak şekilde, çevre amaçlı tarım arazilerini koruma programı destekleri sağlanır. Ödemeler, Bakanlık ile üreticiler arasında akdedilecek sözleşmelere dayalı olarak ve birim arazi üzerinden yapılır. Her bir üretici için yapılacak çevre amaçlı tarım arazilerini koruma programı destekleri ödemesi, üreticilerin bu program için tahsis edecekleri arazi miktarı ile birim ödeme miktarının çarpımı ile hesaplanır. Üreticilerin, bu araziler üzerinde ayrıca çevre koruma tedbirleri almaları da istenir. Çevre amaçlı tarım arazilerini koruma programı destekleri ödemelerinin hangi arazilerde uygulanacağı, sözleşmelerin kapsamı, ödemelerin süresi ve ödeme miktarları Cumhurbaşkanı tarafından belirlenir.
G) DİĞER DESTEKLEME ÖDEMELERİ: Araştırma, geliştirme ve tarımsal yayım desteği, pazarlama teşvikleri, özel depolama yardımı, kalite desteği, piyasa düzenlemeleri desteği, organik üretim desteği, imha desteği, ürün işleme desteği, gerektiğinde bazı girdi destekleri ile tarım havzaları destekleri ve benzer konularda destekleme araçları kullanılabilir. Bu destekleme araçları her yıl Cumhurbaşkanı tarafından belirlenir.
5488 Sayılı Tarım Kanununa göre belirlenen tarım ve hayvancılık alanında çiftçiye verilecek destekler yukarıdakilerden oluşmaktadır. Tarım ve Orman Bakanlığı verdiği bazı desteklerde aradığı koşulu faaliyet yapılan alanda üretici örgütüne kayıt olmak koşulunu getirmiştir. Tarım ve Orman Kanununa göre üretici örgütleri veya birlikleri, sivil toplum kuruluşları adı altında tanımlanmıştır. Bazı destek ödemelerinin birlik tarafından ödenebileceği de yine Tarım ve Orman Kanunu 20. maddede düzenlenmiştir: “Destekler, üretici örgütleri aracılığı ile de ödenebilir.”
Tarım ve Hayvancılık yapan üretici- çiftçilerin destek alabilmeleri için bazı durumlarda Tarım ve Orman Bakanlığı il/ilçe müdürlüklerine bazı durumlarda ile üye oldukları birliğe başvurmaları gerekmektedir.
Daha fazla destekleme veya hibeden haberdar olmak ve başvurularınızda hukuki yardım için iletişime geçiniz.
