TAŞIMA SÖZLEŞMESİNDE NAKLİYECİNİN HAKLARI
NAKLİYECİNİN ÜCRETİNİ KİM ÖDER?
NAKLİYATTA TAŞIMA ÜCRETİ NEYE GÖRE BELİRLENİR?
Türk Ticaret Kanunu madde 850 :
“(1) Taşıyıcı, taşıma sözleşmesiyle eşya veya yolcu taşıma işini veya ikisini birlikte üstlenen kişidir. Eşya her türlü yükü de kapsar.
(2) Taşıyıcı, taşıma sözleşmesiyle eşyayı varma yerine götürmeyi ve orada gönderilene teslim etmeyi veya yolcuyu varma yerine ulaştırmayı; buna karşılık, eşya taşımada gönderen ve yolcu taşımada yolcu, taşıyıcıya, taşıma ücretini ödemeyi borçlanır.
(3) Taşıma işleri ticari işletme faaliyetidir.”
Türk Ticaret Kanunu madde 870 :
Taşıma ücretinin hesaplanması ve ödenmesi
“ (1) Taşıma ücreti, eşyanın tesliminde ödenir. Taşıyıcı, taşıma ücretinden başka, eşya için yapılan, duruma ve şartlara göre gerekli olan giderleri de isteyebilir.
(2) Bir taşıma veya teslim engelinden dolayı, taşıma, süresinden önce sona erdirilirse, taşıyıcı, taşımanın tamamlanan kısmıyla orantılı olarak taşıma ücretine hak kazanır. Engel, taşıyıcının riziko alanına giren bir sebepten kaynaklanmışsa, taşıyıcı, ancak gönderenin menfaatine olduğu ölçüde taşımanın tamamlanmış bulunan kısmı hakkında istemde bulunabilir.
(3) Taşımanın başlamasından sonra fakat teslim yerine ulaşılmasından önce bir gecikme olursa ve bu gecikme gönderenin riziko alanına giren bir nedenden kaynaklanmışsa, taşıyıcı, taşıma ücretinin yanında uygun bir bedel de isteyebilir.
(4) Taşıma ücreti eşyanın sayısı, ağırlığı veya başka ölçüyle gösterilen miktarına göre kararlaştırılmışsa, taşıma ücretinin hesaplanmasında, bu konuda taşıma veya yük senedindeki kayıtların doğru olduğu varsayılır. Bu varsayım, kayıtların doğruluğunu denetleme konusunda uygun araçların hazır bulunmadığına ilişkin çekince konulmuş olması hâlinde de geçerlidir.”
1) Nakliye sözleşmesinde taşıma ücretini hangi taraf öder?
Nakliye sözleşmelerinde taşıma ücretini gönderen de ödeyebilir gönderilen de ödeyebilir. Ancak kanunen aksi bir anlaşma olmadığı müddetçe taşıma ücretini ödeyecek taraf emtiayı gönderendir.
2) Taşıma sözleşmesinde taşıma ücreti ne zaman ödenir?
Taşınan eşyalar gönderilene teslim edildiği anda taşıma ücretini ödenmesi gerekir.
3) Taşıma anında taşıma sözleşmesi sona ererse ücret ödenir mi? Neye göre ödenir?
Türk Ticaret Kanunu madde 865’e göre ,
“Gönderen tarafından fesih
(1) Gönderen taşıma sözleşmesini her zaman feshedebilir.
(2) Gönderen sözleşmeyi feshederse, taşıyıcı;
a) Kararlaştırılan taşıma ücreti ile bekleme ücretinden ve tazmini gereken giderlerden, sözleşmenin feshi sonucunda tasarruf ettiği giderlerin veya başka bir şekilde elde ettiği veya kötüniyetli olarak elde etmeyi ihmal ettiği menfaatlerin indirilmesiyle kalan tutarı veya
b) Kararlaştırılan taşıma ücretinin üçte birini,
isteyebilir. Taşıma sözleşmesinin feshi, taşıyıcının riziko alanına giren bir sebepten kaynaklanmışsa, bu fıkranın (b) bendi uyarınca bir istem ileri sürülemeyeceği gibi, sözleşmenin ifasında gönderenin menfaati yoksa, taşıyıcının bu fıkranın (a) bendinden doğan istem hakkı da düşer.
(3) Eşya, sözleşmenin feshinden önce yüklenmişse, taşıyıcı, giderleri gönderene ait olmak üzere, 869 uncu maddenin üçüncü fıkrasının ikinci ilâ dördüncü cümlelerine uygun önlemleri alabilir. Taşıyıcı, eşyanın boşaltılmasına, boşaltma, işletmesi için sakınca oluşturmadığı ve diğer gönderilerin gönderenleri ve alıcıları bundan zarar görmediği takdirde izin verebilir. Fesih, taşıyıcının riziko alanına giren bir sebepten kaynaklanıyorsa, taşıyıcı, birinci ve ikinci cümlelerden farklı olarak, yüklenmiş bulunan eşyayı giderleri kendisine ait olmak üzere hemen boşaltmak zorundadır.”
ESKİ TÜRK TİCARET KANUNUNA GÖRE TAŞIMA ÜCRETİNİ GÖNDERİLEN TARAFIN ÖDEMESİ GEREKTİĞİNE DAİR YARGITAY KARARI
YARGITAY
11. HUKUK DAİRESİ
Esas Numarası: 1998/333
Karar Numarası: 1998/1789
Karar Tarihi: 16.03.1998
YARGITAY 11. HUKUK DAİRESİ KARARI
Taraflar arasındaki davadan dolayı İstanbul 5. Sulh Hukuk Mahkemesi'nce verilen 11.11.1997 tarih ve 1428-1140 sayılı hükmün temyizen tetkiki davalı tarafından istenmiş ve temyiz dilekçesinin süresi içinde verildiği anlaşılmış olmakla, dosyadaki kağıtlar okundu, gereği konuşulup düşünüldü:
Davacı vekili, taraflar arasındaki taşıma sözleşmesi gereği davalının 200 DM nakliye ücreti ile 2.875.000 liralık konşimento ücretini ödemediğini, tahsili için yapılan icra takibine davalının itiraz ettiğini iddia ederek itirazın iptaline, % 40 icra inkar tazminatının davalıdan tahsiline karar verilmesini talep ve dava etmiştir.
Davalı, davacının Almanya'daki (A.) firması aracılığı ile İstanbul-Frankfurt taşıma ücretinin (200 DM'nin) çok üzerinde uydurma masraf faturası ile 230 DM tahsil ettiğini, emtiayı Almanya'daki firmaya teslim etmeme tehdidi ile davacının fahiş ve yersiz meblağı müşteriye ödetmek zorunda bıraktığını, emtianın teslim yerinin Frankfurt olmasına rağmen, kasıtlı olarak Münih'e götüren davacının talebinin yersiz olduğunu savunarak, davanın reddini istemiştir.
Mahkemece; iddia, savunma, bilirkişi raporu ve dosya kapsamına göre davacının tanzim ederek davalıya gönderdiği faturalara süresinde itiraz edilmediği gerekçesiyle, itirazın iptaline, takip tarihinden itibaren değişen oranlarda reeskont faiz uygulanmasına, % 40 icra inkar tazminatının davalıdan alınıp davacıya verilmesine karar verilmiştir.
Kararı, davalı temyiz etmiştir.
TTK'nin 792. maddesine göre; taşıma ücreti ile ardiye vesair giderler kural olarak, eşyanın kaulünden sonra gönderilen tarafından ödenir. Yani eşyanın kabulü ile gönderilen borçlu duruma girer. Kabul de, bir irade beyanıdır ve eşya teslim alınma ile açıklanmış olur. TTK'nin 792. maddesinin aksine sözleşme yapılması olanağı vardır. Taşıma ücretinin kimin tarafından ödenmesi gerektiği ve ödenmiş ise kimin ödediği taşıma senedi ile ilmuhaberde gösterilebilir. Taşıma senedinde veya ilmuhaberde herhangi bir açıklık yoksa, taşıma ücretinin, taşımanın sona erdiği yerde gönderilen tarafından ödenmesinin kararlaştırıldığını kabul etmek gerekir. Somut olaya uygulanmamakla birlikte deniz taşımada uygulanan TTK'nin 1067. maddesinde de benzer düzenleme getirilmiştir.
Dava konusu olayda da, davacı taşıyıcı, davalı gönderen ile yaptığı taşıma sözleşmesinde taşıma ücretinin gönderen tarafından ödeneceğine dair yazılı delil sunmamıştır. Bu durumda TTK'nin 792. maddesi uyarınca, taşıma ücretinin gönderilen tarafından ödeneceğinin kabulü gerekir. Davacı tarafından anılan yasa maddesindeki düzenlemenin aksi kanıtlanmadığından, mahkemece davanın reddine karar verilmesi gerekirken, yazılı gerekçe ile kabulü doğru görülmemiş, hükmün davalı yararına bozulması gerekmiştir.
SONUÇ: Yukarıda açıklanan nedenlerle davalının temyiz itirazlarının kabulü ile hükmün davalı yararına BOZULMASINA, ödediği temyiz peşin harcın isteği halinde temyiz edene iadesine, 16.3.1998 tarihinde oybirliği ile karar verildi.
Keşan Avukat, boşanma, ceza, aile, hukuku, Keşan'da en iyi avukat, idare, tarım, taşınmaz, çiftçi, keşan en iyi avukat, edirne ceza avukatı, keşan ceza avukatı,yabancı, göç, vatandaşlık, sigorta, kamulaştırma, danışmanlık, velayet.
